|
|
|
Bilgisayar
İşlemci: AMD Athlon
64 X2 4400+(2.2GHz,2048K Cache,S939)
Anakart: EPOX EP-9NPA+ ULTRA (nForce4,GLAN, SATA, RAID,S939)
Ram: KINGSTON DDR400 2048MB
DVD Writer: NEC Double Layer
Ekran Kartı: SAPPHIRE 512MB ATI Radeon X1900 XT
(PCI-E) AVIVO
Hdd: 250GB 7200RPM 8MB SATAII
Monitör: SONY SDM-S95ARS 19" LCD |
|
|
?
Büyütme
Gücü
Teleskop odağında belli bir büyüklükte görüntü veren Ay,
Güneş, gezegenler, yıldız kümeleri, galaksiler gibi
cisimlere yaygın kaynak denir. Herhangi bir büyüklükte
görüntü vermeyen yıldız gibi cisimlere, nokta kaynak denir.
Yer atmosferi bazen yıldız ışığını yaysa da, Betelgeuse gibi
birkaç büyük ve yakın yıldız hariç, hiçbir büyütme bir
yıldızı disk olarak gösteremez. Çünkü yıldızlar çok
uzaktadır.
Odakta oluşan görüntüye çıplak gözle bakmak istersek, gözümüz
görüntüye yaklaştıkça, görüntünün açısal çapı büyür. Fakat
normal bir göz görüntüye ancak 25 cm yaklaşabilir. Bir göz
merceği (oküler) kullanılırsa göz daha yaklaştırılabilir ve
görüntü de daha büyük gözükür. Bu büyüme hem teleskopun hem
de okülerin odak uzaklığına bağlıdır Objektifin (ayna ya da
merceğin) odak uzaklığının, göz merceğinin odak uzaklığına
oranına teleskopun büyütme gücü denir:
Büyütme gücü = fo/fg
Örneğin odak uzaklığı 1500 mm olan bir teleskopta, odak
uzaklığı 10 mm olan bir göz merceği kullanılırsa:
Büyütme gücü =1500 mm/10 mm =150
olur. Bu demektir ki yaygın bir cisim, çıplak gözle
göründüğünden 150 kez daha büyük gözükür. Göz merceğini
değiştirirsek büyütmeyi de değiştirmiş oluruz. Ancak yararlı
büyütmenin bir sınırı vardır, bu sınırı teleskopun açıklığı
(aynanın çapı) ve atmosfer koşulları belirler.
?
Görüntünün
Parlaklığı
Bir nokta kaynak için, görüntünün parlaklığı teleskopun
yalnız açıklığına (objektifin çapına) bağlıdır. Görüntünün
parlaklığı açıklığın karesi ile artar. Örneğin aynanın ya da
merceğin çapı D iki kat artırılırsa parlaklık dört kat
artar. Yaygın kaynaklar için, görüntünün parlaklığı hem açıklığa hem de
odak uzaklığına bağlıdır. Bunu, formül olarak:
Parlaklık = C(D/f)2
şeklinde yazabiliriz. Burada D çap, f odak uzaklığı, C ise
bir sabittir. Bu demektir ki yaygın kaynak için, odak
uzaklıkları aynı olan teleskoplardan açıklığı daha büyük
olan daha parlak görüntü verir; açıklıkları aynı olan
teleskoplardan odak uzaklığı büyük olan daha sönük görüntü
verir. f/D oranına teleskopun odak oranı denir. Odak oranı
10 ise aynanın ya da merceğin odak uzaklığı çapın 10 katıdır
demektir. f oranı 5 olan teleskop, f oranı 10 olan
teleskoptan yaklaşık 4 kat daha parlak görüntü verir.
Yukarıdaki karşılaştırmalar, odaktaki görüntüye bakmak için
hep aynı algılayıcı kullanılıyorsa doğrudur. Verilen bir
teleskopta, daha iyi bir fotoğraf filmi ya da elektronik
algılayıcı kullanarak görüntünün parlaklığı artırılabilir.
?
Ayırma Gücü
Açıklığı verilen bir teleskopta elde edilen görüntüyü
büyütmenin bir sınırı vardır. Işık, farklı dalgaboyundaki
elektromanyetik dalgalardan oluştuğu için, bir nokta
kaynağın görüntüsü nokta şeklinde olmaz. Merkezde parlak,
kenara doğru gidildikçe sönükleşen aynı merkezli bir seri
halkadan ibaret bir disk şeklinde görülür. Kırınım yasaları
bu diskin yarıçapını r = 1,22(λ/D)f şeklinde vermektedir.
Yani bir nokta kaynağın teleskop odak düzlemindeki
görüntüsünün yarıçapını, ışığın dalgaboyu ve objektifin odak
uzaklığı ile doğru, açıklığı ile ters orantılıdır.
Teleskopun ayırma gücü, gökyüzünde açı olarak ayırabileceği
en küçük uzaklık olarak tanımlanır. Bu açı ne kadar küçükse
ayırma gücü o kadar büyüktür. Bir başka değişle ayırma gücü,
bir teleskopun ayrıntıları görme yeteneğidir. Bu da optik
olarak kusursuz bir teleskop için 1,22(λ/D) ile verilir.
Teleskopun çapı ne kadar büyük olursa ayırma gücü de o
oranda büyük olur.
Boş uzaydan gelen ışık demetleri yoğun ve değişken atmosferden
geçerken gelişigüzel kırılmalara ve saçılmaya uğrar. Bu
demektir ki yıldız gibi bir nokta kaynak birkaç açı saniye
çaplı sürekli dans eden disk gibi görülür. Buna atmosferik
görüş denir. Yüksek dağ tepelerinde genellikle atmosferik
görüş daha iyidir. Astronomi gözlemevlerinin yüksek dağ
tepelerine kurulmasının nedeni budur. Hubble Uzay
Teleskopunun atmosfer dışında yörüngeye konmasının baş
nedeni yine budur.
Kaynak:
Astronomi ve Uzay Bilimleri (Tekışık
Yayıncılık) |
|